Honden hebben een unieke manier om menselijke emoties en gedragingen aan te voelen. Toch komt het regelmatig voor dat sommige mensen een koele of zelfs vijandige reactie van honden krijgen zonder duidelijke reden. Wetenschappers hebben jarenlang geprobeerd te verklaren waarom honden een voorkeur of juist afkeer ontwikkelen voor bepaalde individuen. Recente onderzoeken bieden nieuw licht op dit fascinerende gedrag, waarbij neurologische, sociale en geurgerelateerde factoren samen een verklaring bieden voor dit onderscheid in menselijke interactie.
Neurologische factoren achter hondenvoorkeur
De hersenstructuur van honden speelt een cruciale rol in hoe ze mensen waarnemen en beoordelen. In tegenstelling tot mensen die een groot voorhoofdslob hebben voor complexe cognitieve functies, is bij honden de reukbol opvallend prominent: deze beslaat ongeveer 10% van hun herseninhoud. Hierdoor zijn honden uitzonderlijk gevoelig voor geuren, wat direct hun gedrag en voorkeuren beïnvloedt. Door middel van MRI-scans ontdekken wetenschappers dat deze gespecialiseerde hersenmodule honden in staat stelt subtiele chemische signalen af te lezen die wij met het blote oog of oor niet kunnen detecteren.
Deze hoogontwikkelde geurzin kan verklaren waarom sommige individuen een sterke voorkeur van honden krijgen, terwijl anderen juist vermeden worden. Geuren gerelateerd aan stresshormonen, angst of specifieke lichaamschemicaliën kunnen onderbewust een afkeer oproepen. Bijvoorbeeld, een persoon die onbewust spanning uitstraalt door hun ademhaling of lichaamstemperatuur, zoals bij kou of stress, zendt signalen uit die honden kunnen opvangen en die hen waarschuwen.
Bovendien bestaat er bewijs dat honden van nature reageren op zogenaamde “sociale geuren” die voortkomen uit onze emoties. Dit verklaart ook waarom honden vaak intuïtief lijken te weten wie vriendelijk is en wie minder toegankelijk. Deze combinatie van instinct en neurobiologie schept een duidelijk beeld van een wetenschappelijke verklaring voor de hondenvoorkeuren bij menselijk contact.
De rol van sociale interactie en stress
Honden zijn van nature sociale dieren en communiceren intensief met mensen en andere dieren via lichaamstaal en vocale signalen. De kwaliteit van deze menselijke interactie bepaalt vaak hoe aantrekkelijk een persoon voor een hond is. Wetenschappers benadrukken dat honden angst en stress bij mensen zeer snel aanvoelen, wat direct hun gedrag beïnvloedt. Zo kan een gespannen lichaamshouding of nerveuze beweging een signaal zijn voor de hond om afstand te houden.
Interessant is het effect van socialisatie in de vroege levensfase van de hond. Honden die vanaf jonge leeftijd veel positieve ervaringen met verschillende mensen opdoen, blijken minder snel een voorkeur of afkeur te ontwikkelen. Daarentegen kunnen honden met onvoldoende socialisatie gevoeliger zijn voor onbekende mensen, waardoor ze sommige individuen sneller niet mogen of zelfs wantrouwen.
Een voorbeeld hiervan zien we bij honden die bang zijn voor harde geluiden of stormen: zij reageren doorgaans allergischer op onvoorspelbare bewegingen en kunnen hierdoor meer afstand houden van mensen die hen onbewust stress bezorgen. Volgens recente gegevens van 2025 maakt die relatie tussen honden en menselijke emoties hen extreem gevoelig voor signalen die wij vaak zelf niet bewust uitzenden (dieren voelen storm).
Geur en lichaamstaal als subtiele communicatie
De verklaring waarom honden sommige mensen niet mogen is voor een groot deel terug te voeren op hun vermogen om chemische en non-verbale signalen te interpreteren. Honden lezen signalen uit lichaamstaal zoals onrustige bewegingen, oogcontact en spiertonus, maar vooral ook geur. De reukgeur van een persoon kan informatie bevatten over diens gezondheid, emotionele toestand en zelfs hormonale balans.
Bijvoorbeeld, een persoon die angst uitstraalt door een verhoogde afgifte van adrenaline, cortisol of andere stressgerelateerde stoffen, kan door honden als minder prettig worden ervaren. Deze chemische signalen fungeren als een soort onzichtbare taal voor honden die hen waarschuwt en helpt om dreigingen te vermijden.
Daarbij speelt ook de omgeving waarin de ontmoeting plaatsvindt een rol. In stressvolle situaties of onrustige omgevingen zullen honden eerder geneigd zijn om zich afzijdig te houden bij sommige mensen. Bekend is dat honden opwarming nodig hebben in koude wintermaanden om hun gewrichten te beschermen, wat kan bijdragen aan hun algemene stemming en gedrag tijdens interacties (experts honden verwarming winter, honden kou gewrichten).
Gedragspatronen en instincten van honden in sociale context
Honden gedragen zich anders afhankelijk van hun instinctieve beoordeling van een persoon. Dit gedrag komt voort uit duizenden jaren van evolutie en domesticatie. Onderzoekers hebben vastgesteld dat een speciale vorm van het Williams-Beuren-syndroom in honden, een genetische eigenschap die sociaal gedrag stimuleert, mede bepaalt hoe zij op mensen reageren. Dit genetische profiel verklaart waarom honden doorgaans vriendelijk en sociaal zijn, maar ook waarom ze soms wantrouwend blijven.
Honden blaffen naar mensen die zij als vreemd of bedreigend inschatten, maar negeren vaak degenen die ze als veilig herkennen. Dit verschijnsel helpt honden zich te beschermen tegen gevaar en stressvolle situaties. Voor sommige eigenaren is het een bekend verschijnsel dat de hond beslist wie welkom is door zijn gedrag en lichaamstaal.
Een praktijkvoorbeeld is het verschil in benadering bij een drukke druktemaker in een park versus een rustig, kalm persoon. De hond zal sneller stressgevoelens vertonen bij de drukke bezoeker, wat leidt tot afwijzing of onvriendelijk gedrag. Sportieve wandelingen en kalmerende gebaren kunnen echter het vertrouwen winnen en de relatie tussen hond en mens verbeteren (eenvoudig gebaar hond rustiger).
De invloed van persoonlijke voorkeur en omgevingsfactoren
Hoewel neurologie en instincten een grote rol spelen, is de omgeving en persoonlijkheid van de mens niet te onderschatten. Wetenschappelijke studies tonen aan dat honden bepaalde voorkeuren ontwikkelen gebaseerd op combinatie van fysiologische en psychologische kenmerken bij mensen. Zo geven honden doorgaans de voorkeur aan mensen met een rustige stem, bedachtzame bewegingen en consistente gedragingen.
Ongemerkt kan ook de kleding of geur van een persoon een hondenreactie sturen. Mensen die bijvoorbeeld net getraind hebben en zweten zullen een andere geur afgeven dan iemand die net van een winterwandeling komt. Deze elementen beïnvloeden de perceptie van de hond, juist in relatie tot het seizoen en de temperatuur. Honden in koude streken hebben vaak behoefte aan een veilige en warme omgeving, waardoor hun voorkeur voor hobbelige situaties of onvoorspelbare mensen kleiner wordt (dieren nood zachte winters).
Verder beschrijft onderzoek ook dat honden reageren op de energie van mensen, een vaak ongrijpbare maar krachtige factor. Mensen die een ontspannen en positieve energie uitstralen, worden doorgaans sneller geaccepteerd door honden. Deze combinatie van factoren leidt tot een genuanceerd beeld van waarom honden sommige mensen niet mogen en anderen juist wel, een proces dat zich voortdurend ontwikkelt in de interactie tussen mens en dier (honden veilig gevoel baasje).
