Zachte winters, hoewel vriendelijk voor mensen, roepen alarmbellen bij natuurorganisaties. Ze wijzen op de groeiende risico’s voor dieren die afhankelijk zijn van seizoensverandering om te overleven. Klimaatverandering zorgt voor minder strenge winters, wat het natuurlijke ritme van dieren verstoort en hen kwetsbaar maakt. Van egels tot vleermuizen, velen vinden geen rust, raken vroegtijdig wakker of hebben moeite om voldoende voedsel te vinden. De gevolgen voor het dierenwelzijn en het milieu zijn aanzienlijk, met mogelijk ingrijpende effecten op het hele ecosysteem.
ZACHTE WINTERS EN VERSTORING VAN HET NATUURLIJKE RITME
Wanneer winters mild zijn en de temperaturen zelden onder nul dalen, worden dieren die gewoonlijk winterslaap houden zoals egels en vleermuizen geconfronteerd met ernstige uitdagingen. Normaal gesproken helpt een lange, koude winter deze dieren om energie te besparen en voedsel te sparen, waarbij ze in een diepe rust verkeren. Maar zachte winters zorgen ervoor dat de natuurlijke signalen voor winterslaap verward raken. Zo kunnen egels bijvoorbeeld voortijdig ontwaken, op zoek gaan naar voedsel dat nog schaars is en daardoor hun reserves te snel aanspreken.
Het gebrek aan koude periodes beïnvloedt ook de timing van seizoensveranderingen zoals de beschikbaarheid van insecten, het belangrijkste voedsel voor veel kleine dieren. Insecten zijn vaak minder talrijk tijdens een zachte winter, wat leidt tot voedseltekorten. Dit fenomeen is recent onderzocht en bevestigd door onderzoek over insectenactiviteit in huis, waaruit bleek dat insecten anders reageren op zachte winters, met gevolgen voor het voedselweb waarop allerlei dieren vertrouwen.
Dieren in het wild zijn daardoor gedwongen risico’s te nemen, zoals langere perioden actief zijn, wat hun kans op predatie vergroot en gezondheidsproblemen kan veroorzaken. Natuurorganisaties benadrukken daarom het belang van een ongestoorde winterslaap en roepen op om de natuur haar werk te laten doen zonder onnodige verstoring, zoals het opruimen van bladeren waar egels en andere kleine dieren in schuilen.
KLIMAATVERANDERING EN MEER KLIMAATRAMPEN
Het stijgende aantal klimaatrampen staat in nauw verband met de opwarming van de aarde. IFAW, een toonaangevende organisatie voor dierenhulp, waarschuwt voor de gevolgen van hevige regenbuien, bosbranden en droogte, die niet alleen mensen, maar ook dieren ernstig treffen. In 2022 werd het drukste jaar ooit voor IFAW, door een reeks natuurrampen die snel elkaar opvolgden.
In Australië veroorzaakten recordoverstromingen grote schade aan ecosystemen, waarbij dieren zoals wombats en koala’s werden weggevaagd door modderstromen. Ook in Kenia en Somalië leidt aanhoudende droogte tot voedseltekorten en sterfte onder vee en wilde dieren, waaronder de bedreigde grévyzebra. Met sociale en ecologische gevolgen die doorwerken in het hele milieu, blijft de roep om betere bescherming van dieren en herstel van ecosystemen klinken.
Volgens milieuregels rondom landbouw is het essentieel om natuurrampen te beperken door duurzame praktijken. Naast hulpverlening richt IFAW zich op preventie, zoals het opzetten van lokale reddingsnetwerken en het geven van trainingen via hun Center of Excellence in Massachusetts. Deze initiatieven zijn cruciaal om de veerkracht te vergroten en dierenwelzijn te waarborgen, zeker in een zich snel veranderend klimaat.
IMPACT VAN ZACHTE WINTERS OP DIEREN IN DE TUIN EN HET BOS
Zachte winters blijken niet alleen in verre natuurgebieden een probleem, maar ook dichtbij huis. Tuinen en stedelijke parken bieden vaak toevlucht aan wilde dieren die normaal gesproken in winterslaap zouden gaan. Door milde temperaturen blijven onder meer egels en vleermuizen langer actief. Dit betekent dat ze hun vetreserves sneller opmaken terwijl voedsel schaars is. Daarom waarschuwt de groeiende stedelijke natuur voor de kwetsbaarheid van dieren in deze omgevingen.
Daarnaast kunnen verstoringen door mensen die bladeren verwijderen of struiken snoeien het onderkomen van dieren vernielen. Natuurorganisaties adviseren om in deze periode bewust de natuur met rust te laten, bijvoorbeeld door bladeren in een hoek van de tuin te laten liggen als schuilplek. Het vasthouden van natuurlijke elementen helpt het dierenwelzijn en draagt bij aan een gezond ecosysteem in de stad.
Ook andere huisdieren voelen de effecten van zachte winters. Honden kunnen last krijgen van gewrichtspijn door wisselende temperaturen, zoals beschreven in artikelen over honden en kou. Dit zet extra druk op diereneigenaren om goed te zorgen voor hun dieren bij veranderlijke weersomstandigheden.
RODE VLAGGEN EN TIPS OM DIEREN TE BESCHERMEN
Het herkennen van dieren in nood tijdens zachte winters is essentieel. Natuurorganisaties hebben een lijst opgesteld van signalen die kunnen wijzen op problemen bij dieren zoals egels, vleermuizen en suikereekhoorns. Zij kunnen geïnterviewd worden bij organisaties zoals Stichting Aap, die een toename van meldingen meldde, mede door sociale media trends. Daarnaast helpen ze ook bij het opvangen en verzorgen van deze dieren.
Enkele belangrijke tips om dieren te beschermen tijdens zachte winters zijn:
- Laat bladeren en takken liggen als natuurlijke schuilplaats voor dieren die overwinteren.
- Houd honden aan de lijn tijdens boswandelingen om verstoring te minimaliseren.
- Wees terughoudend met het verstoren van dieren die slapen, zelfs als ze eruitzien alsof ze geholpen moeten worden.
- Voorzie vogels en kleine dieren van extra voedsel tijdens voedseltekorten, met geschikte voeders.
- Informeer jezelf en anderen over het belang van natuurlijke winters en ecosysteembescherming om bewustzijn te verhogen.
Door deze maatregelen kan het dierenwelzijn aanzienlijk verbeteren, terwijl het milieu en het ecosysteem gezonder blijven. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid van burgers, natuurorganisaties en beleidsmakers om hierop in te zetten.
Dankzij uitgebreide kennis en inzet van hulporganisaties kunnen ook in 2025 dieren beter geholpen worden tijdens deze uitdagende winters. Dankzij gezamenlijke inspanningen groeit het bewustzijn over de relatie tussen zachte winters en de gezondheid van natuur en fauna.
NIEUWE INITIATIEVEN VOOR DIERENBESCHERMING IN 2025
2025 brengt nieuwe initiatieven om dieren in nood beter te beschermen. Naast het vergroten van het aantal meldpunten, werkt de Dierenbescherming aan het verbeteren van opvang en therapie voor dieren die zijn verstoord door abnormale weersomstandigheden. Daarnaast zijn er meer campagnes om het publiek te informeren over het belang van winterse rust voor dieren.
Een opvallend initiatief is het werk aan het beschermen van drinkwaterbronnen, cruciaal voor dieren en menselijk gebruik, zeker in tijden van droogte en klimaatverandering. Het belang hiervan wordt onderstreept in rapporten over vervuiling en bescherming van drinkwater.
Verder richt men zich op duurzaam groenbeheer in steden, zoals beschreven op platforms over groen in Nederlandse steden, wat essentieel is om natuurlijke levensgebieden voor dieren in stedelijke gebieden te behouden en stress door verstoring te minimaliseren.
Waarom zijn zachte winters een probleem voor dieren?
Zachte winters verstoren het natuurlijke ritme van dieren die winterslaap houden, wat leidt tot voortijdig ontwaken, voedseltekorten en gezondheidsproblemen.
Hoe kunnen natuurbeschermers dieren helpen tijdens zachte winters?
Ze adviseren het rust laten van dieren tijdens hun winterslaap, het behoud van natuurlijke schuilplaatsen en het ondersteunen van opvangcentra voor dieren in nood.
Welke rol speelt klimaatverandering bij dit probleem?
Klimaatverandering veroorzaakt mildere winters en meer natuurrampen, die het dierenwelzijn beïnvloeden en de noodzaak voor betere ecosysteembescherming vergroten.
Wat kun je zelf doen om dieren in zachte winters te helpen?
Laat bladeren liggen, houd je dier aan de lijn in de natuur, verstoor slapende dieren niet en geef extra voedsel aan vogels en kleine dieren.
Wat doet IFAW om dieren te beschermen tijdens natuurrampen?
IFAW zet professionele teams in voor redding en verzorging van dieren, werkt samen met lokale organisaties en investeert in preventie via opleiding en schadebeperking.
