Egels worden steeds schaarser in onze tuinen, terwijl ze juist essentieel zijn voor een gezond ecosysteem. Vele factoren, zoals verstedelijking en intensief tuinieren, maken het voor deze bijzondere dieren moeilijk om een veilige plek te vinden. Met een simpele checklist transformeer je jouw tuin in een veilige toevlucht voor egels, waarin ze kunnen schuilen, foerageren en overwinteren. Ontdek hoe je hun habitat kunt beschermen en verrijken met praktische tips die direct toepasbaar zijn.
VEILIGE DOORGANGEN VOOR EGELS CREËREN
Een van de grootste uitdagingen voor egels is de fragmentatie van hun leefgebied. Door hoge schuttingen en stenen muren kunnen egels niet vrij rondzwerven. Toch hebben ze grote territoria nodig en leggen ze soms kilometers af om voedsel, een partner of een nestplaats te vinden. Het maken van doorgangen in je tuin gebeurt eenvoudig door bijvoorbeeld een open ruimte van 13 x 13 centimeter onder een schutting vrij te houden. Dit kleine gaatje, vergelijkbaar met de afmetingen van een cd-hoesje, fungeert als een ‘egel-snelweg’ tussen tuinen. Zo ontstaat een netwerk waar egels veilig kunnen reizen en hun leefgebied vergroten zonder het risico om vast te zitten of te verdwalen.
Het idee van deze doorgangen is niet alleen praktisch, maar ook sociaal: door contact met buren te maken en samen kleine openingen te creëren, worden meerdere tuinen verbonden tot een gastvrije zone voor egels. Dit bevordert hun voortbestaan en vertaalt zich in drastische verbeteringen van het lokale ecosysteem, omdat egels helpen met het verminderen van schadelijke slakken en insecten. Natuurlijk is het belangrijk dat je dit op een zodanige manier doet dat het geen overlast veroorzaakt voor huisdieren of inbrekers. Losneembare tunnels van takken of een boomstam langs de omheining kunnen tijdelijke oplossingen bieden voor huurders of mensen die permanent geen gaten mogen maken.
GEVAARLIJKE VALSTRIKKEN IN DE TUIN VOORKOMEN
Ondanks de rustige uitstraling kunnen tuinen gevaarlijk zijn voor egels. Veel tuinliefhebbers zijn zich niet bewust van valstrikken die onbedoeld worden opgezet. Bijvoorbeeld vijvers met steile randen vormen een valkuil waar egels vaak in zwemmen maar uit niet kunnen ontsnappen. Een ondiepe oever of een stapel stenen waarmee ze kunnen klimmen, biedt de juiste bescherming en voorkomt hun verdrinking. Netten die op de grond liggen, zoals tegen vallende bladeren, kunnen de pootjes of nekken van egels in de knoop brengen. Deze netten horen minstens 30 cm boven de grond opgehangen te worden of opgeborgen direct na gebruik.
Daarnaast vormen tuingereedschap en grastrimmers een onderschat risico. Egels verstoppen zich vaak in het gras of onder bladeren, precies waar je met een grastrimmer langs zult gaan. Voordat je gaat snoeien of maaien, is het slim om een ronde te lopen om zeker te weten dat geen egel of ander klein dier zich daar schuilhoudt. Ook vreugdevuren en composthopen, hoewel aantrekkelijk voor nestplekken, moeten met de nodige voorzichtigheid behandeld worden. Het aansteken van een vuur zonder grondige controle kan fatale gevolgen hebben voor de dieren die er nestelen. Zo’n kleine aanpassing in je tuinroutine verhoogt de veiligheid aanzienlijk.
IDEALE SCHUILPLAATSEN EN WINTERVERBLIJF VOOR EGELS
Egels bouwen geen vaste nesten zoals sommige andere dieren. Ze zoeken tijdens verschillende seizoenen beschutte plekken om te rusten, te overwinteren of jongen groot te brengen. Rommelige hoekjes met bladeren, takken en snoeiafval zijn perfect voor deze doeleinden. Bossen en duinen inspireren hierbij; in de natuur vind je ook deze natuurlijke “puinhoop” waar egels zich veilig voelen.
Naast natuurlijke stapels bladeren en takken kun je ook een speciaal egelhutje in de tuin plaatsen. Dit is een houten kastje met een tunnelingang, gevuld met stro of bladeren, dat goed droog blijft en beschermd is tegen schimmel. Tegen een muur of onder een heg geplaatst, vormt het een ideale winter- en broedplaats. Composthopen zijn eveneens geliefd bij egels als warmtebron, maar ze moeten met zorg worden beheerd zodat deze veilig, stabiel en niet verstorend zijn. In het najaar is het beter om niet alle bladeren op te ruimen, want die kunnen een waardevol overluster bieden tijdens de koude maanden. Door deze plekken te behouden, bied je een effectieve shelter die het verschil maakt tussen leven en dood.
VOEDING EN WATER VOOR EEN BALANS IN DE TUIN
Egels zijn insecteneters, maar in stedelijke tuinen kan voedsel schaars zijn. Om deze dieren op een natuurlijke wijze te ondersteunen, is het belangrijk om ze aanvullend te voeden, zonder afhankelijkheid te creëren. Geschikte voeding bestaat uit vleesachtig nat katten- of hondenvoer en droge kittenbrokjes. Zorg er altijd voor dat vers water aanwezig is, zeker tijdens droge pekken van het jaar. Dit voorkomt uitdroging en helpt de dieren gezond te blijven.
Het vermijden van melk is essentieel, omdat egels lactose-intolerant zijn. Ongepaste voedingsmiddelen zoals brood of teveel meelwormen kunnen schade aanrichten door gebrek aan voedingsstoffen of een disbalans in calcium. Egelvoer uit winkels is vaak bedenkelijk omdat het onverteerbare stoffen kan bevatten. Een praktische tip is om het voer in een ondiepe schaal te leggen en die te plaatsen in een plastic doos met een gat aan de zijkant. Dit beschermt het eten tegen grotere roofdieren en houdt het schoon. Zo zorg je op een verantwoorde en doeltreffende manier voor deze kwetsbare bewoners.
EEN NATUURLIJKE TUIN VOOR EEN BLOEIENDE HABITAT
De beste manier om egels aan te trekken is door je tuin natuurlijk en gevarieerd in te richten. Inheemse planten zorgen voor een levendige habitat waar insecten gedijen, wat weer een voedselbron voor egels betekent. Het creëren van meerdere beplantingsniveaus, met struiken, bloemen en bodembedekkers, geeft de dieren daarnaast beschutting en bewegingsruimte.
Vermijd kunstgras, plastic mulch of te veel bestrating, omdat egels graag graven en wroeten in losse en bodembedekkende grond. Compostbakken zijn een onmisbare schakel in dit ecosysteem omdat ze veel insecten aantrekken die egels graag eten. Daarnaast is het verstandig om de verlichting in de tuin aangepast te houden: zachte lichtbronnen met bewegingssensoren beperken verstoring in de nacht en zorgen voor een natuurlijke leefomgeving. Zo kun je op een eenvoudige manier van jouw tuin een veilige toevlucht maken waar dieren zich thuis voelen én waar het genieten in eigen tuin elke dag groeit.
Bewust tuinieren met aandacht voor egels draagt bij aan hun overleving. Het is een kleine moeite met een groot effect voor de biodiversiteit. De praktische checklist die tuiniers kunnen toepassen, zorgt voor een plek waar egels zich veilig voelen en actief het ecosysteem versterken.
Voor tuiniers die hun tuin ook ecologisch willen verbeteren, bieden diverse bronnen extra inspiratie. Kijk bijvoorbeeld eens op Karakter Tuinen voor tips over het vergroenen van je tuin met natuurlijke elementen en hou rekening met de habitatbehoeften van egels en andere dieren.
